Gạo đắt đỏ hơn khi nguồn cung bị đe dọa

Nông dân Ấn Độ thăm ruộng trước khi thu hoạch. Ảnh - KNQG

Ấn Độ chiếm hơn 40% xuất khẩu gạo thế giới, tương đương 56 triệu tấn vào năm 2022, nhưng lượng gạo tồn kho thấp đồng nghĩa với việc cắt giảm xuất khẩu sẽ đẩy giá lương thực tăng cao do cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine vào năm ngoái và thời tiết thất thường.

B.V. Krishna Rao, chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo (REA), nói với Reuters: “Ấn Độ là nhà cung cấp gạo rẻ nhất. Khi giá gạo Ấn Độ tăng lên, các nhà cung cấp khác cũng bắt đầu tăng giá.". Giá gạo xuất khẩu ở Thái Lan và Việt Nam đã tăng lên mức cao nhất trong hơn hai năm.

Gạo là lương thực chính của hơn 3 tỷ người và gần 90% cây trồng sử dụng nhiều nước được sản xuất ở châu Á, nơi mô hình thời tiết El Nino thường gây ra lượng mưa thấp hơn. Tuy nhiên, ngay cả trước khi hiện tượng thời tiết có thể làm gián đoạn sản xuất, chỉ số giá gạo toàn cầu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) vẫn dao động trên mức cao nhất trong 11 năm. Các mặt hàng chủ lực thay thế cũng trở nên đắt đỏ hơn đối với người nghèo châu Á và châu Phi.

Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ đã tăng 9% lên mức cao nhất trong 5 năm, sau đợt tăng giá 7% trong tháng trước mà chính phủ trả cho nông dân nhằm thu hút phiếu bầu của nông dân trong các cuộc bầu cử cấp bang quan trọng của Ấn Độ trong năm nay và cuộc tổng tuyển cử vào năm tới.

Trong những tháng gần đây, giá đường, thịt và trứng đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm trên toàn thế giới, sau khi các nhà sản xuất cắt giảm xuất khẩu để kiềm chế chi phí trong nước.

Ảnh hưởng của El Nino đe dọa sản lượng lúa gạo ở các nhà sản xuất chính trên toàn cầu đó là Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam. Nitin Gupta, phó chủ tịch kinh doanh gạo của Olam Ấn Độ cho biết: “Tác động của El Nino không chỉ giới hạn ở bất kỳ quốc gia nào, nó ảnh hưởng đến sản lượng gạo ở hầu hết các nước sản xuất”.

“Giá gạo đã tăng do nguồn cung hạn chế,” Olam's Gupta nói thêm. "Nếu sản xuất giảm, giá cả sẽ tăng."

Bộ Nông nghiệp Mỹ cho biết dự trữ gạo toàn cầu sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong 6 năm là 170,2 triệu tấn vào cuối niên vụ 2023/24, do dự trữ tại các nhà sản xuất hàng đầu Trung Quốc và Ấn Độ giảm, sau khi nhu cầu gia tăng trong những năm gần đây.

Giá có thể tăng 1/5 hoặc hơn nếu sản lượng giảm mạnh vì El Nino, điều đó có nghĩa là vụ lúa thứ hai ở hầu hết các quốc gia châu Á sẽ thấp hơn bình thường - một đại lý ngũ cốc có trụ sở tại New Delhi cho biết.

Nhà xuất khẩu gạo số 2 trên thế giới là Thái Lan kêu gọi nông dân chỉ trồng một vụ lúa sau khi lượng mưa tháng 5 thấp hơn 26% so với bình thường.

Số liệu của Chính phủ Ấn Độ cho thấy diện tích gieo trồng lúa mùa hè – vụ lúa thứ hai được trồng vào tháng 11 đã giảm 26% so với một năm trước do gió mùa mang đến lượng mưa ít hơn 8% so với bình thường.

Rosa Wang, nhà phân tích của Shanghai JC Intelligence, cho biết, ở Trung Quốc - nước sản xuất ngũ cốc hàng đầu thế giới, thời tiết không thuận lợi cho vụ thu hoạch đầu vụ nhưng lượng dự trữ cao sẽ cân bằng cung và cầu.

Lạm phát lương thực luôn là mối lo ngại đối với Đảng cầm quyền của Ấn Độ, Đảng này đã cấm xuất khẩu lúa mì vào năm ngoái và hạn chế xuất khẩu gạo và đường để hạ giá.

Khi các cuộc bầu cử gần kề, việc bắt đầu gieo trồng chậm trong bối cảnh giá cả trong nước tăng cao là mối lo ngại đối với Đảng Bharatiya Janata (BJP) của Thủ tướng Narendra Modi, làm tăng khả năng Đảng này có thể hạn chế xuất khẩu hơn nữa. “Chính phủ Modi đang vật lộn với nhiệm vụ kiềm chế giá lúa mì tăng cao, đó là lý do tại sao họ không ngần ngại áp đặt các hạn chế”, đại lý có trụ sở tại New Delhi, thủ đô Ấn Độ cho biết.

Các quan chức trong ngành cho biết các hạn chế của Ấn Độ sẽ khiến các quốc gia khác phải vật lộn để bù đắp nguồn cung. Một đại lý có trụ sở tại Singapore của một công ty thương mại toàn cầu cho biết: “Tình hình nguồn cung cực kỳ khan hiếm và xuất khẩu của Ấn Độ giảm có thể khiến giá gạo toàn cầu tăng cao”. Myanmar, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam có thể tăng xuất khẩu từ 3 triệu đến 4 triệu tấn, đại lý này cho biết thêm. Việc tăng giá cũng làm phức tạp thêm nhiệm vụ xây dựng kho dự trữ

Himanshu Agarwal, giám đốc điều hành tại Satyam Balajee, một nhà xuất khẩu Ấn Độ cho biết nhu cầu từ các nước châu Phi đã chậm lại do giá gạo tăng cao. Tuy nhiên, một số người mua châu Á, chẳng hạn như Indonesia và Philippines, đã xây dựng kho dự trữ và tăng mua hàng từ nhà cung cấp truyền thống Việt Nam và Thái Lan.

Tháng trước Indonesia đã ký một hiệp ước hiếm hoi với Ấn Độ để nhập khẩu 1 triệu tấn gạo nếu El Nino làm gián đoạn nguồn cung trong nước.

“Gạo là thị trường của người mua trong vài năm qua, nhưng nó có thể trở thành thị trường của người bán” đại lý có trụ sở tại Singapore cho biết./.